نحوه برخورد با عفونت آبله مرغان در کودک نحت درمان با متوترکسات
یکی از نکات مهم که در تجویز و استفاده از متوترکسات (ترکسان یا ابترکس) باید رعایت نمود بیماری آبله مرغان است.
آبله مرغان یک عفونت ویروسی است که معمولا در کودکان به علائم خفیف یا بدون علامت رخ می دهد و به دلیل عوارض بسیار کم در محدوده سنی 1 سال تا 12 سال نیاز به درمان اختصاصی ندارد. ولی همین عفونت خفیف ویروسی در کسانی که نقص سیستم ایمنی دارند و یا دارهای خاص مانند متوترکسات را مصرف می کنند ممکن است با علائم و یا عوارض شدید همراه باشد. لذا در صورت ابتلا این کودکان باید بلافاصله درمان شوند.
چگونه می توان از ابتلاء قبلی کودک به آبله مرغان مطمئن شد؟
کودکان در خصوص بیماری آبله مرغان عمدتا به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:
- گروهی که سابقه مشخصی از ابتلاء به آبله مرغان را می دهند. به دلیل اینکه معمولا هر فرد در طول عمر بیش از یکبار به آبله مرغان مبتلا نمی شود بنابراین این گروه برای استفاده از داروی متوترکسات محدودیت و احتیاطی لازم ندارند.
- گروهی که سابقه مشخصی از ابتلاء به آبله مرغان را نمی دهند. این گروه از بیماران به دو زیر گروه تقسیم می شوند:
- گروهی که قبلا به این بیماری ابتلاء داشته اند ولی به دلیل خفیف بودن بیماری والدین متوجه این ابنلاء نشده اند. این گروه با انجام آزمایش قابل شناسائی هستند. در صورت مشخص شدن سابقه ابتلاء در کودک (یعنی مثبت بودن ایمنی کودک نسبت به این بیماری) در آزمایش، این گروه نیز مانند گروه اول می توانند به راحتی و بدون نگرانی از این دارو استفاده نمایند.
- گروهی که سابقه مشخصی از ابتلاء به آبله مرغان را نمی دهند و آزمایش نیز عدم ابتلاء (عدم وجود ایمنی در مقابل بیماری) را تائید می کند.
در کودکانی که نسبت به بیماری آبله مرغان ایمن نیستند چه احتیاطاتی لازم است؟
همانگونه که گفته شد کودکان غیر ایمن نسبت به آبله مرغان که تحت درمان با داروی متوترکسات (ترکسان یا ابترکس) هستند در صورت ابتلا به بیماری آبله مرغان ممکن است با علائم و یا عوارض شدید بیماری همراه شوند. به دلیل اینکه واکسن این بیماری در ایران وجود ندارد بنابراین استفاده از این دارو در این گروه از بیماران باید با رعایت نکات زیر باشد:
- در صورت مواجهه با کودک مبتلا به آبله مرغان باید داروی متوترکسات موقتا قطع گردد.
- به پزشک کودکان مراجعه و ضمن یادآوری این نکته که تحت درمان با متوترکسات بوده و با بیمار آبله مرغان نیز تماس داشته درخواست داروی اختصاصی آبله مرغان را برای پیشگیری از ابتلا یا شدید شدن بیماری بنماید.
- در صورت عدم بروز آبله مرغان درکودک تا یک هفته پس از تماس داروی اتجویز شده برای آبله مرغان قطع گردد و پس از دو هفته (از تماس با بیمار مبتلا) نیز مجدد داروی متوترکسات استفاده شود.
- در صورت بروز کوچکترین علامت پوستی مشکوک به آبله مرغان، باید مجدد و بلافاصله کودک را نزد پزشک کودکان برد و ضمن گوشزد مجدد سابقه مصرف متوترکسات به پزشک، کودک جهت درمان تزریقی بستری گردد.
تماس مستقیم با کودک مبتلا به آبله مرغان یعنی چه؟
انتقال آبله مرغان از دو روش است:
- از طریق تنفس: در روزهای ابتدای بیماری آبله مرغان تماس بیشتر از طریق ترشحات تنفسی صورت می گیرد بنابراین اگر فرزند شما با کودک مبتلا به آبله مرغان بیش از 2-3 ساعت در یک فضا سربسته (مانند کلاس، اتاق محل زندگی، مهد کودک و...) بوده اند تماس مستقیم محسوب می شود.
- از طریق پوست: ضایعات پوستی که به صورت تاولهای کوچک (و آبدار) هستند نیز حاوی ویروس است و درصورت تماس مستقیم با این ترشحات نیز بیماری منتقل می شود. این روش انتقال بیشتر در روزهای سوم به بعد بیمار مبتلا دیده می شود. از آنجائی که این ضایعات معمولا خارش دار است کودک مبتلا با خارش پوست خود این ضایعات را زخمی نموده و ویروس به پوست دست و ناخن کودک منتقل شده و می تواند از طریق وسایل مشترک بویژه اسباب بازی بیماری را به کودک دیگر منتقل نماید. بنابراین استفاده از وسایل مشترک نیز یکی از راههای انتقال است.
لازم به یادآوری است که آبله مرغان یکی از بیماریهای بسیار مسری است که به راحتی (حتی از طریق غیر تماس مستقیم و از طریق وسایل آلوده) از یک کودک مبتلا به فرد غیر مبتلا منتقل می شود.
مدت احتمال ابتلاء به (دوره کمون) آبله مرغان بعد از تماس با بیمار مبتلا چند روز است؟
معمولا حدود 10 تا 14 روز است. بنابراین بعد از تماس بهتر است برای احتیاط کودک به مدت 2 هفته از مصرف داروی متوترکسات پرهیز نماید.
در صورت ابتلاء به آبله مرغان در کودکی که تحت درمان با متوترکسات بوده چه زمانی مجددا می تواند داروی خود را شروع نماید؟
بعد از ابتلا و درمان کودک با داروی اختصاصی، ضایعات به صورت دلمه در می آیند. از وقتی تمام ضایعات به صورت دلمه شدند (حداقل) دو هفته بعد می توان مجدد داروی متوترکسات را شروع کرد. به عبارت دیگر از بروز ضایعات پوستی آبله مرغان تا شروع مجدد متوترکسات باید حداقل یکماه فاصله گذاشته شود.
تهیه شده توسط: گروه علمی بخش روماتولوژی کودکان- بیمارستان مرکز طبی کودکان، قطب علمی طب کودکان ایران- دانشگاه علوم پزشکی تهران
© هرگونه استفاده از مطالب این سایت منوط به رعایت حقوق مولفین و ذکر منبع می باشد. |
