شلی مفاصل (هیپرموبیلیتی مفاصل)
دومین ناراحتی که شاید شیوع آن از درد رشد بیشتر نیز باشد و متاسفانه همکاران آن را با درد رشد اشتباه می‌گیرند، شلی مفاصل است. شلی مفاصل عارضه‌ای بسیار شایع در کودکان است. حدود 15 تا 20 درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند. شلی مفصل یعنی نوعی انعطاف‌پذیری بیش از حد مفاصل. و همانگونه ذکر شد این عارضه یک اختلال است نه یک بیماری چرا که شیوع بالائی دارد و اکقر موارد بتدریج نیز خودبخود برطرف شده و عموما عارضه پایداری نیز به جای نمیگذارد. این اختلال ممکن است هم در کودکان و هم در بزرگسالان بعد از سن بلوغ دیده شود ولی هر چه سن بالاتر می‌رود میزان شیوع آن کاهش یافته و به تدریج مفاصل شلی خود را از دست می‌دهند و سفت‌تر میشود. شلی مفصل به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند و جز در موارد خیلی شدید که شاید بتواند سبب دررفتگیهای مکرر و بدشکلیهای مفاصل شود، در موارد خفیف تا متوسط مشکلی ایجاد نمی‌کند و تنها به دنبال فعالیت شدید، دردهای مفصلی را به دنبال دارد. گاهی نیز به دنبال فعالیت، کودک دچار دررفتگی مفاصل له ویژه در اندام تحتانی مانند زانو و مچ پا شود. در اندام فوقانی در رفتگی شانه و مچ دست دیده میشود. کودکانی که مبتلا به شلی مفصل هستند دردهای طولانی‌تری نسبت به کودکان مبتلا به درد رشد دارند، یعنی روزهای درگیری به صورت درد مفصلی و طول مدت درد در هر اپیزود درد بیشتر است. این کودکان معمولا شبها با ماساژ اندامها توسط والدین به خواب میروند.
از لحاظ درمانی در سنین پایین کار مهمی برای این کودکان نمیتوان انجام داد چون کودک چندان آموزش پذیر نیست و نمیتوان ورزشهای خاص را به آنان به راحتی آموزش داد. اما از 3 تا 4 سالگی به بعد برخی برنامه‌های درمانی غیردارویی را میتوان برای کودکان تجویز نمود و با انجام برخی فعالیت‌های ورزشی تقویت‌کننده عضلات میتوان شدت درد را کاهش داد. این برنامه برای تاثیر داشتن حداقل به 3 تا 6 ماه وقا نیاز دارد. از جمله دیگر کارهایی که برای پیشگیری میتوان انجام داد، کنترل کردن فعالیت‌های فیزیکی کودکان است. نمیتوان به کودک گفت چون شب دچار پا درد میشود، بازی نکند اما با کنترل فعالیت‌ها و دور نگه داشتن آنها از فعالیت‌های خیلی شدید مثل پریدن از ارتفاع که میتواند به دررفتگی یا شکستگی منجر شود، میتوان از درد شدید مفاصل در شب و عوارض جدی تر مانند دررفتگی‌ها پیشگیری کرد. در ضمن باید فواصل فعالیت‌های فیزیکی کودک را زیرنظر گرفت و بین آنها زمانی برای استراحت تعیین کرد. برای کودکانی که در سن مهدکودک هستند توصیه میشود روزهایی که ورزش دارند، حتما یکی دو ساعت در مان روز استراحت کنند.
نحوه برخورد با درد مفاصل در شب مانند درد رشد است و با ماساژ دادن و گرم کردن موضع، درد تخفیف پیدا کرده و کودک میتواند خواب راحتی داشته باشد. در صورتی که درد خیلی شدید باشد و با ماساژ و گرم کردن تسکین پیدا نکند، با کمک برخی مسکن‌های ساده مثل استامینوفن میتوان درد را تسکین داد. از جمله مهم‌ترین کارهایی که برای کودکان مبتلا به شلی مفاصل میتوان انجام داد، تقویت حس تعادل است. میزان تعادل در این کودکان ضعیف بوده و باید به کمک برخی ورزش‌ها مثل لی‌لی و ایستادن روی یک پا آن را تقویت کرد تا میزان آسیب‌پذیری را در آنها کاهش داد.
اندام‌های درگیر
دردهای رشد و شلی مفاصل معمولا اندام‌های تحتانی را درگیر می‌کند علت آن هم زیاد بودن فشار روی اندام‌های تحتانی است. به جز دردهایی که ناشی از شلی مفصل در اندام‌های تحتانی است، درد در انگشتان به دنبال قلم دست گرفتن‌های طولانی هم شایع است که بیشتر در کودکان سنین مدرسه دیده میشود. توصیه به ورزش‌هایی مثل گرفتن موم در دست میتواند سبب تقویت عضلات و مفاصل بین انگشتان و کاهش شدت درد شود. با اطمینان دادن به کودک و والدین در مورد اینکه این نوع دردها بیماری نیست و اختلالی است که با افزایش سن از بین می‌رود میتوان از نگرانی والدین کاست و از مراجعات مکرر و غیرضرور بیمار به پزشک دیگر جلوگیری نمود.
در کنار دردهای رشد و درد ناشی از شلی مفصل همواره دردهای ناشی از ضربه و احیانا دررفتگی و شکستگی نیز مطرح می شوند. این دردها نیز غیر التهابی هستند ولی از مشخصات بارز این دردها محدود بودن به یک مفصل، حاد بودن آن و سابقه ضربه در کودک است. این دردها میتواند با تورم موضعی همراه باشد. لذا این موارد نیز باید جدی گرفته شود و کودک هرچه زودتر توسط پزشک معاینه شود.
سوالات رایج در مورد شلی مفاصل در کودکان
|
